İş hukuku; işçi hakları, işçilerin çalışma koşulları, işçi sendikaları, işçi ile işveren ilişkileri, işçi ücretleri vb. konuları inceleyen hukuk dalıdır. Oldukça geniş bir içeriğe sahip olan iş hukukunun hukuk sistemi içerisinde özel bir konumu bulunmaktadır.
Türkiye’de ilk defa 1971 yılında kabul edilmiş olan İş kanununun 1475 numaralı kanun ile çerçevelendiğini ifade etmek gerekmektedir. Adından da anlaşılacağı üzere iş ilişkilerini düzenlemek adına hukuk sistemi içerisinde yer alan İş hukuku, işveren ile işçi arasında bağımlı bir ilişki bulunması durumunda konuyu kapsamına almaktadır. Bu bağlamda ifade etmek gerekir ki işçi ile işveren arasında bağımlı ilişkinin olmadığı durumlar, İş hukukunun kapsamına girmemektedir.
İş Hukuku Neleri Kapsamaktadır?
Bireysel toplu iş hukuku olmak üzere iki genel kategorinin İş hukukunun kapsamına girdiğini ifade etmek gerekmektedir. Bu bağlamda her iki alan ile ilgili detaylı bilgi vermek olanaklıdır.
Toplu İş Hukuku
Büyük şirketlerde bulunan ve işçiyi temsil etmekte olan sendika ile işveren arasındaki ilişki, toplu iş hukukunun kapsamına girmektedir. Bu bağlamda toplu iş hukukunun bünyesinde yer alan konular genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilmektedir:
- Sendika kurma
- Sendikaya üye olma
- Toplu iş sözleşmeleri
- Diğer sendikal haklar
Yukarıdaki alanların tamamı toplu iş hukukunun bünyesinde yer almaktadır.
Bireysel İş Hukuku
Bireysel iş hukukunun küçük işletmeleri kapsadığı ve bu işletmelerde yer alan ve iş hukukuyla alakalı konuları incelediği bilinmektedir. Bireysel iş hukukunun bünyesinde bulunan konular genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilmektedir:
- Sözleşme sonunda belirlenmiş olan ücret
- Çalışma koşulları
- Prim, ikramiye ve sosyal haklar
- İşten ayrılma
- Tazminat
Bu ve buna benzer konular, bireysel iş hukukunun içerisinde yer almakta olup iş hukukunun tanım ve kavramları ile bu konular incelenmektedir.
İş hukukunun içerisinde yer alan konu, işçi haklarının gözetilmesi olarak bilinmektedir. Sanayi Devrimi sonrasında işçi haklarının oldukça önem kazandığını ve iş hukukunun esasları içerisinde yer aldığını ifade etmek olanaklıdır.
İş Hukukunun Hukuk Sistemi İçerisindeki Yeri Nedir?
Özel hukuk dalı gibi görünmesine rağmen daha çok devlet hukuku içerisinde değerlendirilen İş hukuku, devletin ağırlığını oldukça fazla hissetmektedir. Bu bağlamda hem özel hem de devlet hukukundan çeşitli unsurlar barındırdığını ve karma bir hukuk olarak değerlendirilebildiğini ifade etmek olanaklıdır.
İş Hukukunun Özellikleri Nelerdir?
İş hukukunun pek çok özelliği bulunmakta olup bu özellikler, iş hukukunun temel kavramlarının neler olduğunun anlaşılması noktasında bilgi verici niteliktedir. Bu bağlamda iş hukukunun özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
- İşçi haklarının sömürülmemesi adına iş hukukunun temelinde işçi haklarının korunması yer almaktadır.
- Aksi yalnızca işçinin lehine olacak şekilde kararlaştırılabilen nisbi emredici kurallar bulunmaktadır.
- İşçiler, sendikalar aracılığı ile yönetime katılabilmektedir.
- İş hukuku kapsamında bulunan bir hükümle ilgili herhangi bir tereddütün bulunması durumunda işçi lehine karar verilmektedir.
Yukarıdaki gibi sıralanabilen özelliklerin tamamı iş hukukunun kapsamını da verdiği için oldukça bilgilendirici olmaktadır.